Toshkent shahrida havo ifloslanishiga qarshi chora-tadbirlar

Poytaxtdagi havo sifati muammosi so‘nggi paytlarda eng ko‘p muhokama qilinayotgan ekologik mavzulardan biriga aylandi: mutaxassislar zararli moddalar konsentratsiyasining xavotirli o‘sishini qayd etishmoqda va Toshkent havosining ifloslanish darajasi hokimiyatni islohotlarni tezlashtirishga majbur qildi. Milliy ekologiya qo‘mitasi transport, energetika, qurilish, ko‘kalamzorlashtirish, chiqindilarni boshqarish va cho‘llanishning oldini olish bo‘yicha chora-tadbirlarni o‘z ichiga olgan keng ko‘lamli dasturni e’lon qildi.

Shaharda havoning namlanishi va changning kamayishi

Changni tezda kamaytirish uchun poytaxtda o‘nlab suv tashuvchi transport vositalari 24 soat ishlaydi va yaqin kelajakda texnika parki uch baravardan ko‘proqqa ko‘payadi. Xuddi shunday tamoyil bo‘yicha shahar favvorachalari ham ishlaydi: ularning bir qismi mavsumdan tashqari vaqtda ham yoqiladi va ularning soni mahalliy mikroiqlimni yaxshilash uchun ikki baravar ko‘paytiriladi. Shu bilan birga, ariq kanallari qayta tiklanmoqda, yomg‘ir suvlarini yig‘ish tizimlari joriy etilmoqda, tozalangan oqova suvlardan yashil hududlarni sug‘orishda foydalanish kengaytirilmoqda.

Keng ko‘lamli ko‘kalamzorlashtirish va yangi tabiiy hududlarni barpo etish

2026-yilda Toshkentda 2 ta yirik botanika bog‘i, 2 ta dendropark va 33 km Kichik halqa yo‘li bo‘ylab "yashil yo‘lak" barpo etiladi. "Poytaxtning yashil belbog‘i" loyihasi - shahar atrofidagi ming gektardan ortiq yashil maydonlar qayta tiklandi. Ushbu chora-tadbirlar uzoq muddatli havo ifloslanishini kamaytirish, chang bo‘ronlaridan himoya qilish va shahar ekotizimini tiklashni ta’minlashi kerak.

Sanoat, qurilish va issiqlik ta’minoti ustidan qattiq nazorat

Sanoat korxonalariga chiqindilar hajmini ikki baravar kamaytirish, bu talablarga rioya qilmaganlik uchun esa atrof-muhitga yetkazilgan haqiqiy zarardan kelib chiqqan holda hisoblanadigan katta miqdordagi jarimalar belgilangan. Qurilish maydonlarida majburiy suv purkagichlar, g‘ildiraklarni yuvish stansiyalari, himoya to‘rlari va fon nazorat postlari joriy etilmoqda. Issiqxona xo‘jaliklari bosqichma-bosqich gazga o‘tkaziladi, isitish uchun shinalar, mazut va zararli aralashmalardan foydalanish qat’iyan taqiqlanadi.

Transport islohotlari

Shahar avtomobillarni zararli chiqindilar darajasi bo‘yicha taqsimlaydigan ekologik stikerlarni ishga tushirishga tayyorlanmoqda. Eski mashinalar uchun trade-in tizimi ko‘zda tutilgan: davlat 2000-yilgacha ishlab chiqarilgan avtomobilni sotib oladi, egasiga esa ekologik toza modelni sotib olish uchun subsidiya beriladi. 2026-yil yakuniga qadar jamoat transporti parki mingta zamonaviy avtobus bilan to‘ldiriladi.

Chiqindilarni boshqarish va ekologik nazorat

Davlat poligonlarni yana o‘z nazoratiga oladi, noqonuniy chiqindixonalarni yo‘q qiladi va mamlakatdagi barcha chiqindilarning 50 foizigacha qayta ishlashga qodir sakkizta chiqindi yoqish zavodini quradi. Ekologiya sohasidagi huquqbuzarliklarning tezkor oldini olish bo‘yicha kengaytirilgan vakolatlarga ega bo‘lgan ixtisoslashtirilgan xizmat - Ekopolissiya tashkil etilmoqda. Shu bilan birga, chiqindilarni real vaqt rejimida kuzatish imkonini beradigan ifloslanish kadastri ishlab chiqilmoqda.

Cho‘llanishga qarshi ilm-fan va yangi ogohlantirish tizimi

O‘zbekiston tuproq degradatsiyasini to‘xtatadigan va chang bo‘ronlari xavfini kamaytiradigan o‘simliklar - galofitlarni yetishtirish bo‘yicha yirik dasturni ishga tushirmoqda. Beshta hududda eksperimental uchastkalar allaqachon tashkil etilgan bo‘lib, ular kelajakda landshaftlarni barqarorlashtirish va Toshkentni tashqi chang manbalaridan himoya qilishga yordam beradi. Bundan tashqari, chang bo‘ronlari, inversiya va ob-havoning keskin o‘zgarishi haqida erta ogohlantirish tizimi yaratilmoqda.

Kompleks chora-tadbirlar tezkor harakatlar va uzoq muddatli islohotlarning uyg‘unligiga tayanadi. Bu tezkor jarayon emas, ammo aynan shunday yondashuv havo ifloslanishini kamaytirish, muammoga yechim topish va poytaxtda yashash uchun yanada qulay muhit yaratish uchun haqiqiy imkoniyat yaratadi.

Hokimiyat bunday keng ko‘lamli ekologik rejani birinchi marta taqdim etdi va uning amalga oshirilishi yaqin yillarda havo sifatini yaxshilashning asosiy omili bo‘ladi.